Milli Eğitim Bakanlığı’na bağlı okullarda yer alan küçük çaplı kantin işletmeleri genellikle üçüncü kişilere kiraya verilmek suretiyle faaliyet göstermektedir.
Uygulamada, mülkiyeti Hazineye ait olup Maliye Bakanlığı ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında imzalanan protokoller uyarınca Milli Eğitim Bakanlığına tahsis edilmiş bulunan kantinlerin işletmesi Milli Eğitim Temel Kanununa göre çıkarılan yönetmelik uyarınca okulun ihtiyaçlarının karşılanması, veli ve öğretmenler arasında işbirliğinin sağlanması amacıyla kurulan ve bulundukları okul bünyelerinde faaliyet gösteren okul aile birliklerine bırakıldığı ancak, okul aile birliklerinin, kantinleri bizzat kendilerinin işletmediği, ticari faaliyete konu mal alış ve satış işlemlerinde bulunmadığı, sadece kendilerine tahsis edilen kantinlerin mülkiyetiyle birlikte işletme hakkını üçüncü kişilere kiraya vererek kira geliri elde etmektedirler.
Vergi idareleri, kantin kiralamasının bizatihi kendisi bir iktisadi işletme oluşturan kantin işletme hakkının kiralaması olduğu ve 3065 sayılı Kanunun 17/4-d hükmündeki istisna kapsamında değerlendirilemeyeceği, okul kantinlerinin kiralanması işleminin katma değer vergisine tabi olduğu görüşündedir.
Şayet, kantin kiralayanlar tarafından beyanname verilmiyorsa vergi daireleri tarafından cezalı tarhiyatlar yapılmaktadır. Kantin kiralayan kişiler ise, 3065 sayılı Kanunun 17/4.maddesinde, iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işleminin katma değer vergisinden istisna olduğu belirtildiğinden okul kantini kiralanması işleminin katma değer vergisinden istisna tutulması gerektiği görüşüyle Vergi Mahkemelerinde davalar açılmaktadır.
3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun 1.maddesinde, Türkiye’de yapılan ticari, sınai, zirai faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çerçevesindeki teslim ve hizmetlerin vergiye tabi olduğu ve aynı maddenin (3/f) bendinde, Gelir Vergisi Kanununun 70.maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin katma değer vergisine tabi olduğu hükme bağlanmış ve aynı Kanunun 17.maddesinin diğer istisnaların düzenlendiği (4-d) bendinde ise, iktisadi işletmelere dahil olmayan gayrimenkullerin kiralanması işlemleri ile Sağlık Bakanlığına bağlı hastane, klinik, dispanser, sanatoryum gibi kurum ve kuruluşların yapacağı Gelir Vergisi Kanununun 70 inci maddesinde belirtilen mal ve hakların kiralanması işlemlerinin katma değer vergisinden istisna olduğu kuralına yer verilmiştir.
Vergi yargısında hakim olan içtihat ise, okul aile birliklerinin yürütmekte oldukları işlev ve birliğin amacı dikkate alındığında yapılan kiralama işleminin bu haliyle ticari kar maksadıyla yapılan bir işletmecilik ve birliğin de iktisadi işletme olduğundan söz edilemeyeceğinden kantin kiralama işlemi karşılığında yapılan ödemelerin katma değer vergisine tabi olmadığı yönündedir.
Bu içtihat gerek mahkemeler gerekse Danıştay tarafından benimsenmiştir. Ayrıca, Anayasa Mahkemesine yapılan bir bireysel başvuru üzerine Anayasa Mahkemesince mülkiyet hakkının ihlal edildiğine karar verilmiştir.
Kantin kiralama faaliyetleri ile ilgili olarak geçerli olan bu durumun mükellefler tarafından bilinmesinde fayda olmakla birlikte, ihtirazi kayıtla beyan, tarhıyat aşaması, ödeme emri aşaması ve şikayet-düzeltme yollarındaki hususiyetlere dikkat edilmesi gerektiği tabiidir.
NOT: YAZILAR İZİNSİZ VE KAYNAK GÖSTERİLMEKSİZİN KULLANILAMAZ.
www.mukellef.net