Gelir idaresinde görev yapan herhangi bir personel vergi incelemesi yapamaz.
Vergi incelemesi yapacak personel yarışma ve yeterlilik sınavları sonucunda seçilen hukuk ve maliye alanlarında uzman personeldir.
Vergi incelemesi;
Vergi Müfettişleri,
Vergi Müfettiş Yardımcıları,
ilin en büyük mal memuru veya vergi dairesi müdürleri tarafından yapılır.
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatında müdür kadrolarında görev yapanlar her hal ve takdirde vergi inceleme yetkisini haizdir.
Gelir idaresinde görevli herhangi bir personel vergi incelemesi yapmaya yetkili olmadığı gibi vergi incelemesine yetkili olan denetim elemanın da hakkında inceleme yapacağı hususa ilişkin olarak yetkilendirilmesi gerekir. Kanunda sayılanlar dışındaki vergi memurlarının ise vergi inceleme yetkisi bulunmamaktadır. Diğer memurlar tarafından herhangi bir vergi incelemesi ve bunun sonucunda vergi inceleme raporu hazırlanması söz konusu değildir.[1]
Takdir komisyonları da görevleri dolayısıyla vergi inceleme yetkisine haizdirler. Takdir komisyonları, vergi idaresinin personeli ile alanında uzman sektör temsilcilerinden meydana gelen karma bir komisyon olup, herhangi bir sektörde faaliyet gösteren mükelleflerin beyanlarının sektör ortalamasına uymaması halinde vergi dairesi tarafından yapılan takdire sevk işleminden sonra kişiler hakkında matrah takdiri yaparlar, bu matrah takdiri esnasında da komisyon vergi incelemesi yapmaktadır.[2]
Belirli büyüklüğe sahip ilçelerde müstakil vergi daireleri bulunmasına karşın nispeten küçük yerleşim yerlerinde bağımsız vergi dairelerinin görevleri yine Maliye Bakanlığı’na Defterdarlık aracılığıyla bağlı mal müdürlükleri tarafından yerine getirilir. Bağımsız vergi dairesi olmayan yerlerde mal müdürleri vergi inceleme yetkisine haizdirler ve vergi incelemelerini yaparlar. Ancak bağımsız vergi dairelerinin bulunduğu yerlerde mal müdürlerinin vergi inceleme yetkileri yoktur.[3]
Öte yandan, Maliye Bakanlığı örgütü dışında bankalar yeminli murakıpları, Bankalar Kanunu’ndan kaynaklanan konularda ve görevleri ile sınırlı olmak üzere vergi inceleme yetkisine sahiptir. Murakıplar tarafından hazırlanan vergi inceleme raporlarının, vergi dairelerine tevdii üzerine gerekli tarhiyatlar vergi daireleri tarafından yapılmaktadır.[4]
VUK 135. maddesinde sayılanlar dışındaki kişilerin vergi inceleme yetkisi olmadığı için başka bir denetim elemanı tarafından tarhiyat önerilmesi ve mükellef hakkında ceza kesilmesi mümkün değildir. Örneğin Adalet müfettişi tarafından yapılan bir tespit üzerine mükellef hakkında yapılan cezalı tarhiyat bu gerekçe ile Danıştay tarafından hukuka aykırı bulunmuştur.[5]
Vergi incelemesi ile ödenmesi gereken verginin doğruluğu tespite çalışılır. Bunun için araştırma, gözden geçirme, inceleme, ölçme, kontrol gibi işlemler yapılır. Bu işlemlerin doğru yapılabilmesi için inceleme elemanın bunları yapacak gerekli bilgi, deneyim, uzmanlık, tarafsızlık gibi niteliklere sahip olması gerekir.
[6]
[1] 10.01.1961 gün ve 10703 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 04.01.1961 gün ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, mad. 135.
[2] Ürel, a.g.e., s.258.
[3] Mehmet Ali Özyer, Vergi Usul Kanunu Uygulaması, HUD Yayını, İstanbul, 2001, s. 178.
[4] Özyer, a.g.e., s. 179.
[5] Danıştay 9. Dairesinin 03.06.2008 gün ve E:2007/3816, K:2008/2766 sayılı kararı.
[6] Erdem, a.g.e., s.64.
NOT: YAZILAR İZİNSİZ VE KAYNAK GÖSTERİLMEKSİZİN KULLANILAMAZ.
www.mukellef.net