Vergi incelemesinin temel amacı, ödenmesi gereken vergilerin doğruluğunu araştırmak, tespit etmek ve sağlamaktır.
Kuşkusuz vergi incelemesi ile tüm vergi mükelleflerinin daha bilinçli harekete etmeleri suretiyle vergi kayıp ve kaçağının önlenmesi amaçlanmakla birlikte, asıl olarak incelemeye tabi tutulan sektör ya da kişilerin gerçek durumlarının, kayıt ve beyanlarının uyumluluğu araştırılır. İncelemeye yetkili olanlar tarafından lüzum görüldüğü takdirde inceleme, işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin fiili envanterinin yapılmasına ve beyannamelerde gösterilmesi gereken unsurların tetkikine de teşmil edilebilir.[1]
Vergi incelemesinde, ödenmesi gereken verginin doğruluğunun tespiti incelemenin maddi vergi ödevini ifade eder. Ayrıca vergi incelemesi ile vergisel kabahat ve suçların araştırılması gibi şekli ödevlerin kontrolü de yapılır.
[2]
Vergi incelemesi ile mevcut durumun yanında ileride vergisel kayıplara neden olabilecek, mali risk taşıyan durumlarında tespitine çalışılır. Bu amaçla, Vergi Denetim Kurulu’na bağlı olarak kurulan Risk Analiz Merkezi kurulmuştur. Bu birimde, Bilgi İşlem Merkezinde toplanan veriler, bankalar, tapu ve diğer kaynaklardan alınan bilgiler birlikte değerlendirilerek, risk analizleri yapılmaktadır.
[3]
Vergi incelemesi ile bir mükellefin sadece yurt içi faaliyetleri değil ayrıca yurtdışında yapılan faaliyetleri de incelemeye tabi tutulur. Tam mükellef bir şirketin yurtdışında da faaliyetleri bulunuyor ise, örneğin yurtdışında verilen bir rüşvetin gider olarak kurum kazancından indirilmesine izin verilmez. Türkiye, OECD’nin “Uluslararası Ticari İşlemlerde Yabancı kamu Görevlilerine Verilen Rüşvetin Önlenmesi Sözleşmesini” 1997 yılında imzalamıştır.
[4]
Bu sözleşme kapsamında, Türk şirketlerinin yurtdışı faaliyetleri nedeniyle yabancı ülke görevlilerine rüşvet vermesi suç olup, vergi incelemelerinde böyle bir durumun tespiti halinde inceleme elemanı tarafından savcılıklara bildirimde bulunulması gerekmektedir.
[5]
[1] 10.01.1961 gün ve 10703 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 04.01.1961 gün ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu, mad. 134.
[2] Erdem, a.g.e., s.49.
[3] Can, Şengöz, Aydın, a.g.e., s.502.
[4] 10.2.2000 tarih ve 24045 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
[5] Namık Kemal Uyanık, “OECD Rüşvetin Önlenmesi Sözleşmesi Kapsamında Yapılacak Soruşturma ve Vergi İncelemesi” Yaklaşım Dergisi, Ekim 2011, S. 226, s.68.
NOT: YAZILAR İZİNSİZ VE KAYNAK GÖSTERİLMEKSİZİN KULLANILAMAZ.
www.mukellef.net